Niszczyciele rakietowe projektu 61

Z Wikipedii

Niszczyciele rakietowe projektu 61
Opis typu
Producent	ZSRR
Użytkownicy	Indie  Polska Rosja
Stocznia	nr 190 im. A. Żdanowa nr 445 im. 61 Komunardów
Wprowadzenie do służby	31 grudnia 1962
Zbudowane okręty	25
Okręty w slużbie	6
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa : 3440 t (proj. 61) pełna 4390 t (proj. 61)
Długość	144 m (proj. 61)
Szerokość	15,8 m
Zanurzenie	3,94 m (proj. 61)
Napęd	4 turbiny gazowe M-8E o mocy łącznej 72 000 KM, 2 śruby
Prędkość	34 węzły
Zasięg	3500 nm przy prędkości 18 węzłów
Załoga	266 (proj. 61)
Uzbrojenie	proj. 61: 2 podwójne wyrzutnie ZIF-101 pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu M-1 Wołna 4 działa uniwersalne kalibru 76,2 mm AK-726 w 2 wieżach 1 pięciorurowa wyrzutnia PTA-53-61 torped kalibru 533 mm 2 dwunastoprowadnicowe wyrzutnie RBU-6000 rakietowych bomb głębinowych RGB-60 2 sześcioprowadnicowe wyrzutnie RBU-1000 rakietowych bomb głębinowych RGB-10
Wyposażenie lotnicze	1 śmigłowiec Ka-25PŁ

Niszczyciele rakietowe projektu 61 (w kodzie NATO typ Kashin)^[1] - radzieckie okręty, budowane od lat 60. XX wieku. Określane też są od nazwy pierwszego okrętu jako typ Komsomolec Ukrainy. W rzeczywistości w ZSRR klasyfikowano je jako okręty dozorowe lub duże okręty przeciwpodwodne, jednakże na świecie uważa się je na ogół za niszczyciele rakietowe. Dla radzieckiej marynarki wojennej zbudowano 20 jednostek, z czego jedną wydzierżawiono a następnie sprzedano Polsce (ORP "Warszawa"), a pięć dalszych zbudowano dla Indii. Były to pierwsze seryjne okręty na świecie napędzane wyłącznie turbinami gazowymi.

[edytuj] Historia powstania i budowa

Okręty projektu 61 powstały na zapotrzebowanie nowoczesnych jednostek eskortowych, służących do ochrony zespołów floty przed okrętami podwodnymi i lotnictwem. Zbiegło się to z wprowadzeniem pierwszych radzieckich systemów morskich przeciwlotniczych pocisków rakietowych, które przeznaczono na uzbrojenie nowo projektowanych okrętów. Projekt zlecono leningradzkiemu biuru CKB-53 (główny konstruktor B. Kupienski), a prace nad nim rozpoczęto w 1956.^[2]

Oficjalnie stępkę pierwszego okrętu "Komsomolec Ukrainy" położono 15 września 1959, faktycznie budowę rozpoczęto pod koniec 1958. Wodowany 31 grudnia 1960, od października do grudnia 1962 przechodził próby państwowe i wszedł do służby 31 grudnia 1962 (do października 1962 nosił nazwę SKR-25). W sumie zbudowano 20 okrętów dla marynarki ZSRR, z czego 15 w stoczni im. 61 Komunardów w Nikołajewie, a 5 w stoczni im. A. A. Żdanowa w Leningradzie. Budowa serii rozciągnęła się znacznie w czasie: okręty seryjne wchodziły do służby od grudnia 1963 aż do 1973 roku, najwięcej - po 3 w latach 1965 i 1966. Po oddaniu do służby pierwszych okrętów, usuwano na nich jeszcze przez pewien czas usterki. Koszt okrętów malał w miarę budowy serii i wynosił od 30 (pierwszy okręt) do 17,5 milionów rubli. W latach 80. zbudowano jeszcze 5 okrętów według ulepszonego projektu 61ME dla Indii.^[2][3]

Okręty projektu 61 były początkowo oficjalnie klasyfikowane jako okręty dozorowe (SKR - storożewoj korabl), a 19 maja 1966 przeklasyfikowano je na duże okręty przeciwpodwodne (BPK - bolszyj protiwołodocznyj korabl). Okręty zmodernizowane z zastosowaniem pocisków przeciwokrętowych (proj. 61M/MP) przeklasyfikowano 28 czerwca 1977 na duże okręty rakietowe (BRK - bolszyj rakietnyj korabl), po czym 14 października 1980 ponownie na BPK, a w styczniu 1992 ponownie na SKR. Klasy SKR i BPK odpowiadały w zasadzie przeznaczeniem klasie fregat (nie istniejącej pod tą nazwą w ZSRR), lecz z uwagi na spore rozmiary i bogate uzbrojenie, okręty te w piśmiennictwie światowym są na ogół określane jako niszczyciele rakietowe, tak też klasyfikowane były we flotach Indii i Polski (w ZSRR niszczyciele - esmincy - budowano do lat 50., a ponownie dopiero od lat 80.).^[2][4]

[edytuj] Opis konstrukcji i ocena

Okręty miały specyficzną sylwetkę, ze smukłym gładkopokładowym kadłubem z silnym wzniosem dziobu i lekkim wzniosem rufy oraz długim zespołem nadbudówek, ciągnącym się na ok. 2/3 długości pokładu. Charakterystycznym elementem sylwetki były dwa piramidowe kratownicowe maszty, a przed nimi i za nimi, na wysokich podstawach, stacje Jatagan naprowadzania pocisków przeciwlotniczych. Nietypowe były też dwie pary niskich i szerokich kominów, stanowiących wyloty spalin z turbin gazowych, rozsunięte na burty, w dwóch grupach, przedniej i tylnej.

Główne uzbrojenie artyleryjskie - 4 działa uniwersalne kalibru 76 mm AK-726 rozmieszczone były w dwóch wieżach, na pokładzie dziobowym i rufowym. Miejsce na nadbudówkach za oboma wieżami zajmowały podwójne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych M-1 Wołna, z magazynami pocisków pod nimi. Uzbrojenie pierwotnie dopełniał pięciorurowy aparat torpedowy, umieszczony na śródokręciu, na niskiej nadbudówce, w osi podłużnej okrętu oraz dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych na nadbudówce dziobowej, przeładowywane automatycznie. Kadłub wykonany był ze stali i dzielił się poprzecznie na 14 (na części okrętów 15) przedziałów wodoszczelnych, a nadbudówki były wykonane w większości z lekkiego stopu aluminiowo-magnezowego AMG-5W dla zmniejszenia masy.

Niszczyciel rakietowy projektu 61 (niezmodernizowany)

Główne stanowisko kierowania walką okrętu znajdowało się w kadłubie, na dolnym pokładzie (po raz pierwszy na radzieckich okrętach), stąd nadbudówka dziobowa miała niewielkie rozmiary i jej funkcja była zredukowana do sterówki oraz roli podstawy pod stację radiolokacyjną Jatagan. Okręt został zaprojektowany pod kątem obrony przed bronią masowego rażenia, pomieszczenia wewnętrzne stanowiły gazoszczelną cytadelę. Siłownia okrętowa składała się z czterech turbin gazowych, rozmieszczonych po dwie w dwóch oddzielnych przedziałach. Na rufie okrętu znajdowało się lądowisko, z którego mógł bazować śmigłowiec do zwalczania okrętów podwodnych Ka-25PŁ; okręty zabierały 5800 l paliwa lotniczego i uzbrojenie dla śmigłowca (przede wszystkim torpedy AT-1).

Okręty proj. 61 były pierwszymi dużymi okrętami napędzanymi wyłącznie turbinami gazowymi,^[5] szeroko później stosowanymi w konstrukcji okrętów na świecie. Rozwiązanie to pozwalało zmniejszyć masę siłowni w stosunku do turboparowej i pozwalało na szybszy rozruch (od zimnego stanu można było uruchomić turbiny w ciągu kilku minut, a w ciągu kilkunastu osiągnąć pełną moc). Do jego ujemnych cech na okrętach proj. 61 należał jednak spory poziom emitowanego szumu, dokuczliwego dla załogi. Z tej przyczyny okręty te nazywane były, zwłaszcza przez lotników latających nad nimi, "śpiewającymi fregatami" (pojuszczije friegaty). Były też pierwszymi radzieckimi okrętami przeznaczonymi do celów obrony przeciwlotniczej za pomocą kierowanych pocisków rakietowych (na nieco wcześniej zbudowanych krążownikach proj. 58, jedna wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Wołna, była uzupełnieniem uzbrojenia). Były także pierwszymi przystosowanymi do bazowania na nich śmigłowca (nie licząc wcześniejszych niszczycieli proj. 57bis, na których w bardzo ograniczonym zakresie wykorzystywano śmigłowce Ka-15). Przez to, były ważnym etapem w radzieckim budownictwie okrętowym. Okręty proj. 61 były ponadto szybkie i miały dobre własności morskie, pokład nie ulegał zalewaniu przez fale, były też wyposażone w skuteczne aktywne stabilizatory przechyłów (największą prędkość na próbach prototypu to 39 węzłów). Za opracowanie projektu 61, grupa konstruktorów otrzymała nagrodę leninowską.

Ocena projektu jednak nie była jednoznacznie pozytywna. Pomimo bogatego uzbrojenia, brakowało im możliwości zwalczania celów powietrznych i morskich na większych odległościach, z powodu stosunkowo niewielkiego zasięgu pocisków plot i małego kalibru artylerii, skutkującego nadto jej niewielką skutecznością w walce z okrętami. Pociski M-1 Wołna nie zapewniały efektywnej obrony zespołów floty przed większymi atakami, mając zasięg od 4 do 15 km i pułap od 100 m do 10 km. Jedynie w niewielkim stopniu uległo to poprawie przy modernizacji systemu do standardu Wołna-M pod koniec lat 60. (zasięg do 22 km, pułap do 14 km) i Wołna-P w latach 70. Okręty nie miały też uzbrojenia do walki z okrętami podwodnymi na większych odległościach, a stałe bazowanie na nich śmigłowca i jego eksploatację utrudniał brak hangaru. Podkilowa stacja hydrolokacyjna miała ograniczony zasięg (na modernizowanych okrętach, zwiększono ich możliwości w tym zakresie). Zastosowany podczas modernizacji kompleks pocisków rakietowych woda-woda P-15M szybko przestał być nowoczesny, przy tym miał większe gabaryty i mniejszą ilość pocisków, niż wprowadzane w drugiej połowie lat 70. systemy zachodnie. Zasięg pływania okrętów był mniejszy, niż niszczycieli zagranicznych. Do wad projektu zaliczano też niewygodę załogi (słaba wentylacja i hałas). Z kolei szerokie zastosowanie stopów lekkich i słabość systemu przeciwpożarowego zwiększały niebezpieczeństwo pożaru w razie uszkodzeń (przykład zatonięcia niszczyciela "Otważnyj").

[edytuj] Wersje i modernizacje

Dziób niszczyciela "Strogij" po kolizji z krążownikiem "Nikołajew", 15 lipca 1986. Widoczna wieża dział AK-726 i wyrzutnia ZIF-101 kompleksu M-1 Wołna (bez pocisków), dalej działka salutacyjne i radar artyleryjski MR-105.

Wśród okrętów projektu 61 wyróżnia się dwie grupy: pierwsze 7 okrętów miały dwa radary Angara, a pozostałe (oznaczane w części dokumentów jako projekt 61A) radary Angara i Kliwer. Na okrętach od końca lat 60. modernizowano system przeciwlotniczy M-1 Wołna z pociskami W-600 do nowocześniejszej wersji Wołna-M z pociskami W-601, a następnie na części okrętów, od drugiej połowy lat 70. do wersji Wołna-P.^[2]

W związku z brakiem możliwości uderzeniowych okrętów, projekt ulepszono i ostatni okręt "Sdierżannyj" ukończono już jako projekt 61M (modernizowany). Następnie, między 1971 a 1981 rokiem zmodernizowano w taki sposób 5 okrętów, oznaczonych jako projekt 61MP. Zmiany przede wszystkim polegały na zainstalowaniu w rufowej części 4 wyrzutni pocisków rakietowych woda-woda P-15M, w nieruchomych kontenerach skierowanych do tyłu, po dwa na burtach.^[6] Ponadto na rufie zainstalowano holowaną stację hydrolokacyjną MG-335 Płatina o lepszych parametrach, co wymagało podniesienia lądowiska dla śmigłowca. Wreszcie dodano dwie pary automatycznych sześciolufowych działek obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej kalibru 30 mm AK-630, po jednej parze wraz z radarem kierowania ogniem MR-123 na burtach w rejonie śródokręcia. Usunięto natomiast dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-1000. W kodzie NATO zostały oznaczone jako Modified Kashin (Kashin Mod.).^[2][7]

Jeden okręt "Prowornyj" został w latach 1974-1977 przebudowany na projekt 61E (eksperymantalny), w celu przetestowania nowego systemu przeciwlotniczego Uragan. Zdemontowano z niego obie wyrzutnie pocisków Wołna i na miejsce rufowej zainstalowano jednoprowadnicową wyrzutnię ZS-90 systemu Uragan, z zapasem 24 pocisków 9M38. Rozważano zainstalowanie także dwóch takich wyrzutni na dziobie i modernizację dalszych 4 okrętów, lecz zrezygnowano z tych zamierzeń. System Uragan oferował znacznie lepsze możliwości zwalczania celów powietrznych (zasięg: 3,5-25 km, pułap - 10-15.000 m). Zastosowano też nowszy radar dozoru ogólnego MR-700 Friegat-M.^[2]

Na jednym z okrętów "Smietliwyj" zastosowano małogabarytowe pociski rakietowe woda-woda Ch-35 Uran (kompleks 3M24), o zasięgu 130 km i masie głowicy od 90 do 145 kg. Podstawy dla dwóch poczwórnych wyrzutni zainstalowano na przełomie lat 80. i 90. w miejsce zdemontowanych wyrzutni rakietowych bomb głębinowych RBU-1000 na nadbudówce dziobowej. Ponadto, zastosowano na nim nowy nieakustyczny kompleks wykrywania okrętów podwodnych MNK-300 z 300-metrową anteną holowaną, co wymagało zdemontowania rufowej wieży dział.^[2][8]

Od 1976 do 1987 zbudowano pięć okrętów ulepszonego projektu 61ME dla Indii.^[4][9] W odróżnieniu od okrętów radzieckich, otrzymały 4 wyrzutnie (KT-97M) pocisków woda-woda P-20 (eksportowa modyfikacja P-15M) skierowane do przodu, po bokach nadbudówki dziobowej. Zamiast wieży rufowej dział 76 mm zastosowano hangar dla śmigłowca, co polepszyło warunki jego wykorzystania. Zamierzano początkowo zastąpić dziobową wieżę przez armatę 100 mm AK-100, lecz w tym czasie jeszcze nie była ona dopuszczona do eksportu.^[4][10]

W latach 90. stocznia Mazagon Dock Ltd w Bombaju zbudowała dla Marynarki Wojennej Indii serię trzech niszczycieli rakietowych typu Delhi. Okręty te powstały w wyniku doświadczeń indyjskich, rosyjskich, jak i państw zachodnich. Ogólna koncepcja kadłuba oraz rozmieszczenia uzbrojenia została oparta na niszczycielach projektu 61ME. Szczególne podobieństwo można zauważyć w sposobie umiejscowienia nadbudówek, kominów i masztów, przy czym okręty indyjskie są niemal o połowę większe pod względem wyporności. Na pokładach jednostek typu Delhi znalazły się nowsze generacje uzbrojenia produkcji rosyjskiej w podobnej ilości do poprzedników, w tym wspomniana armata morska AK-100 oraz pociski przeciwokrętowe Ch-35 Uran.^[11]

[edytuj] Służba

Okręty proj. 61 wchodziły na uzbrojenie w latach 1963-1973 wszystkich czterech radzieckich flot, najwięcej - Floty Czarnomorskiej. Brak było w ich karierze bezpośrednich epizodów bojowych, ciekawsze epizody opisano poniżej.

W czerwcu 1964 "Komsomolec Ukrainy" i "Soobrazitielnyj" wyszły na pierwszy rejs na Morze Śródziemne, odwiedzając porty jugosłowiańskie. W 1966 "Odariennyj" przepłynął z Zatoki Kolskiej do Władywostoku drogą północną. W czerwcu 1967 cztery okręty "Komsomolec Ukrainy", "Soobrazitielnyj", "Prowornyj" i "Otważnyj" pełniły służbę dozorową u brzegów Egiptu, pomagając siłom egipskim, w związku z wojną izraelsko-arabską. Ponownie część okrętów pełniła służbę u brzegów Egiptu w latach 1968 i 1970-1974 oraz na rzecz Syrii w październiku 1973. Z kolei w sierpniu i październiku 1974 "Skoryj" i "Sdierżannyj" ubezpieczały operację rozminowywania Kanału Sueskiego.

30 sierpnia 1974 ok. 10 na niszczycielu "Otważnyj" podczas ćwiczeń na Morzu Czarnym w rejonie Chersones doszło do samoczynnego uruchomienia silnika jednego z pocisków przeciwlotniczych w rufowym magazynie, na skutek czego doszło do wybuchu pocisków i zatopienia kilku przedziałów (zginęło 24 marynarzy). Podjęto próby odholowania okrętu, lecz walka z pożarem i przechyłem na prawą burtę była nieskuteczna, dodatkowo o 14.45 wybuchły bomby głębinowe, a następnie zbiornik paliwa lotniczego. O 15.57 okręt zatonął, rufą w dół.

Po rozpadzie ZSRR, wszystkie okręty przejęła Rosja. W obliczu kryzysu finansowego, w jakim znalazła się marynarka rosyjska w latach 90., na początku tej dekady wycofano większość okrętów proj. 61, które nie były już w tym czasie nowoczesne. Część nie ukończyła remontów, w których się znajdowała, część wycofano na skutek postępującej degradacji technicznej w połowie dekady. Ostatnimi okrętami pozostającymi we flocie Rosji pod koniec XX wieku były "Sdierżannyj" i "Smietliwyj". W 1994 i 1995 "Sdierżannyj" działał u brzegów ogarniętej wojną domową Abchazji. W 2002 "Sdierżannyj" był już wycofany, a "Smietliwyj" pozostawał w służbie, ale jego status operacyjny był ograniczony.^[12]

W służbie w 2007 znajdowały się natomiast wszystkie jednostki indyjskie. Na niszczycielu "Rajput" zamiast przednich hangarów dla rakiet P-15 klasy woda-woda, zamontowano po dwie dwutubowe wyrzutnie naddźwiękowych pocisków manewrujących PJ-10 BrahMos, opracowanych wspólnie z Rosjanami. W latach 2003-2005 jednostka wykonała czterokrotnie próbne strzelania rakietowe z użyciem nowego rodzaju uzbrojenia, a tym samym niszczyciele projektu 61ME stały się pierwszymi okrętami, z których wystrzelono pociski typu BrahMos.^[4]

Przydział okrętów do flot radzieckich:

• Flota Czarnomorska: "Komsomolec Ukrainy", "Soobrazitielnyj" (do 1982), "Prowornyj", "Otważnyj", "Krasnyj Kawkaz", "Reszitielnyj", "Smietliwyj", "Smiełyj" (do 1982), "Krasnyj Krym", "Skoryj", "Sdierżannyj"
• Flota Północna: "Soobrazitielnyj" (od 1982), "Strojnyj" "Smyszliennyj", "Ogniewoj" (od 1971), "Odariennyj" (do 1966)
• Flota Oceanu Spokojnego: "Strogij", "Sposobnyj", "Odariennyj" (od 1966), "Stierieguszczij"
• Flota Bałtycka: "Smiełyj" (1982-1987), "Ogniewoj" (do 1971), "Obrazcowyj", "Sławnyj"

Z wizyt w portach zagranicznych, okręty odwiedziły m.in.

• Gdynię - "Obrazcowyj" (1967 i 1980), "Sławnyj" (1987)
• Bombaj - "Stierieguszczij" (1968)
• Basrę - "Stierieguszczij" (1968), "Odariennyj" (1976)
• Hawanę - "Soobrazitielnyj" (1969), "Krasnyj Kawkaz" (1986), "Smyszliennyj" (1971), "Sławnyj" (1985)
• Reykjavik - "Strojnyj" (1969)
• Cherbourg - "Obrazcowyj" (1970)
• Kopenhagę - "Sławnyj" (1971)
• Marsylię - "Prowornyj" i "Krasnyj Kawkaz" (1973)
• Tarent - "Otważnyj" (1973), "Krasnyj Krym" (1990)
• Tulon - "Krasnyj Krym" (1975)
• Vancouver - "Sposobnyj" (1976)
• Portsmouth - "Obrazcowyj" (1976)
• Bordeaux - "Smyszliennyj" (1978)
• Szczecin - "Sławnyj" (1988)

W 1987 "Smiełyj" wydzierżawiono Polsce, gdzie 9 stycznia 1988 wszedł do służby jako ORP "Warszawa", stając się okrętem flagowym polskiej Marynarki Wojennej.^[13] Na przełomie 1992 i 1993 Polska odkupiła niszczyciel od Rosji^[14], wycofano go ze służby 5 grudnia 2003 i wcielono do rezerwy.

[edytuj] Okręty

"Ogniewoj", "Obrazcowyj", "Odarionnyj", "Sławnyj" oraz "Stierieguszczij" budowane były w stoczni nr 190 im. A. Żdanowa w Leningradzie, natomiast pozostałe okręty powstały w stoczni nr 445 im. 61 Komunardów w Nikołajewie.

[edytuj] Dane taktyczno - techniczne

• wyporność (proj. 61 / 61MP):
  • standardowa: 3440 / 3850 t
  • normalna: 4000 / 4250 t
  • pełna: 4390 / 4950 t
• wymiary:
  • długość całkowita: 144 / 146,2 m (proj. 61 / 61MP)
  • długość na linii wodnej: 132 m
  • szerokość całkowita: 15,8 m
  • szerokość na linii wodnej: 14 m
  • zanurzenie: 3,94 - 4,6 m (standardowa / pełna wyporność)
  • wysokość burt: 8,1 - 13,2 m
  • wysokość metacentryczna: 0,9 - 1,57 m (wyporność standardowa / pełna)
• napęd: 4 turbiny gazowe M-8E o mocy łącznej 72 000 KM, 2 śruby
• prędkość: pełna 34 węzły, ekonomiczna bojowa 24 w
• zasięg: 3500 mil morskich przy prędkości 18 w, 3100 Mm / 24 w, 1520 Mm /34 w
• zapas paliwa: 940-950 t
• autonomiczność - 20 dób
• załoga: 266-320 (w tym 22-29 oficerów)

Uzbrojenie:

• Proj. 61:
  • 2 poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych Ch-35 Uran (zasięg 130 km, 8 pocisków), tylko "Smietliwyj"
  • 2 podwójne wyrzutnie ZIF-101 pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu M-1 Wołna (zasięg 4-15 lub 22 km, pułap 0,1-10 lub 14 km, 32 pociski)
  • 4 działa uniwersalne kalibru 76,2 mm AK-726 w 2 wieżach (2xII, donośność: 15,7 km)
  • 1 pięciorurowa wyrzutnia PTA-53-61 torped kalibru 533 mm (5 torped: zwykle 2 przeciw okrętom nawodnym 53-65K i 3 torpedy przeciw okrętom podwodnym SET-65)
  • 2 dwunastoprowadnicowe wyrzutnie RBU-6000 rakietowych bomb głębinowych RGB-60 (zapas 192 bomb, zasięg 5,8 km)
  • 2 sześcioprowadnicowe wyrzutnie RBU-1000 rakietowych bomb głębinowych RGB-10 (zapas 48 bomb, zasięg 1 km)
  • 1 śmigłowiec Ka-25PŁ

• Proj. 61M/MP
  • 4 wyrzutnie KT-15M pocisków przeciwokrętowych P-15M (zasięg 8-80 km, masa głowicy 480 kg, 4 pociski)
  • 2 podwójne wyrzutnie ZIF-101 pocisków przeciwlotniczych średniego zasięgu M-1 Wołna-M (zasięg 4-22 km, pułap 0,1-14 km, 32 pociski)
  • 4 działa uniwersalne kalibru 76,2 mm AK-726 w 2 wieżach (2xII)
  • 4 działka przeciwlotnicze i przeciwrakietowe 30 mm AK-630
  • 1 pięciorurowa wyrzutnia PTA-53-61 lub PTA-53-1123/2 torped przeciw okrętom podwodnym i nawodnym kalibru 533 mm (5 torped)
  • 2 dwunastoprowadnicowe wyrzutnie RBU-6000 rakietowych bomb głębinowych (zapas 192 bomb RGB-60, zasięg 5,8 km)
  • 1 śmigłowiec Ka-25PŁ

Wyposażenie elektroniczne

• 1 radar dozoru ogólnego MR-310 Angara (na pierwszym maszcie) (na 7 wczesnych okrętach - MR-300 Angara)
• 1 radar dozoru ogólnego MR-500 Kliwer (na drugim maszcie) (na 7 wczesnych okrętach - drugi MR-300 Angara)
• 2 radary nawigacyjne Wołga (na pierwszym maszcie)
• podkilowe stacje hydrolokacyjne (aktywne/pasywne) MG-311 Wyczegda i MG-312 Titan (z opuszczaną opływką, zasięg do 18 km) (na wczesnych okrętach)
• kompleks hydrolokacyjny MGK-335 Płatina z anteną holowaną i podkilową (zasięg do 30 km) (na okrętach modernizowanych proj. 61M, MP i ME)
• stacje wykrywania śladu radiacyjnego i termicznego okrętów podwodnych MI-110R i MI-110K
• 2 stacje Jatagan naprowadzania pocisków rakietowych M-1 Wołna
• 2 stacje MR-105 Turel kierowania ogniem armat AK-726
• 2 stacje MR-123 Wympeł-M kierowania ogniem armat AK-630 (na okrętach proj. 61M)
• systemy walki radioelektronicznej i wyrzutnie celów pozornych (na modernizowanych okrętach)
• system identyfikacji swój-obcy: 4 urządzenia zapytujące Nikiel-KM i 2 urządzenia odpowiadające Chrom-KM
• radiostacje

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

1. W. Kostriczenko, A.A. Prostokiszin (В.В.Костриченко, А.А.Простокишин): "Pojuszczije friegaty" Bolszyje protiwołodocznyje korabli projekta 61 («Поющие фрегаты» Большие противолодочные корабли проекта 61), seria Morskaja Kollekcja 1/1999 (ru)
2. ПК проект 61 (типа "Комсомолец Украины") w serwisie Военно-Морская коллекция (ru)
3. Jarosław Ciślak. "Polska Marynarka Wojenna 1995." str. 28-32 Wydawnictwo Lampart. Warszawa 1995. ISBN 83-86776-08-0
4. Keith Faulkner. "Jane's okręty wojenne. Przewodnik encyklopedyczny." str. 116-117 Opublikowano oryginalnie pod tytułem "Jane's Warship Recognition Guide." przez HarperCollins Publishers Ltd, Nowy Jork 1999. Tłumaczenie: Apoloniusz Siekański. Zysk i S-ka Wydawnictwo. Poznań 2004. ISBN 83-7298-588-X

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Opis okrętów projektu 61 w serwisie Federation of American Scientists (en)
• Typ Kashin - Współczesne okręty wojenne (pl)