Krążownik rakietowy

Z Wikipedii

USS "Lake Champlain" (typu Ticonderoga)

Atomowy krążownik USS "Bainbridge" odpala pocisk przeciwlotniczy Terrier, ok. 1962

Krążownik rakietowy USS "Columbus" (CG-12) typu Albany przebudowany z krążownika ciężkiego.

Krążownik rakietowy - klasa współczesnych dużych okrętów wojennych o silnym uniwersalnym uzbrojeniu, w skład którego wchodzą pociski rakietowe. Krążowniki rakietowe pojawiły się pod koniec lat 50. XX wieku.

Podstawowe uzbrojenie krążowników rakietowych stanowią wyrzutnie kierowanych pocisków rakietowych do zwalczania celów powietrznych (woda-powietrze) i nawodnych (woda-woda), rzadziej też naziemnych. Oprócz tego, uzbrojone są one w kilka (2 - 4) dział uniwersalnych średniego kalibru (od 57 mm, zwykle 127 - 130 mm), działka przeciwlotnicze i uzbrojenie do zwalczania okrętów podwodnych (torpedy, rakietotorpedy). Posiadają one też zwykle jeden lub kilka śmigłowców pokładowych. Okręty tej klasy mają bogate wyposażenie elektroniczne umożliwiające wykrywanie celów i skuteczne kierowanie uzbrojeniem (przoduje tu system AEGIS amerykańskich krążowników typu Ticonderoga). Odmianą krążowników rakietowych są krążowniki śmigłowcowe, wyposażone w większą ilość śmigłowców i przeznaczone głównie do zwalczania okrętów podwodnych. Pod koniec lat 60. ZSRR wybudował jeszcze inną odmianę krążownika rakietowego, będącą połączeniem krążownika rakietowego i lotniskowca, klasyfikowaną najczęściej jako krążownik lotniczy. Cztery okręty typu Kijew miały duże rozmiary, silne uzbrojenie rakietowe i przeciw okrętom podwodnym, a równocześnie zabierały na pokład śmigłowce i samoloty pionowego startu i lądowania.

Krążowniki rakietowe mają napęd klasyczny - turbiny parowe lub turbiny gazowe, albo napęd atomowy. Wyporność krążowników rakietowych o napędzie klasycznym wynosi zwykle 9000 - 11.000 ton, jedynie część jednostek, głównie radzieckich, była mniejsza - ok. 5000 - 7000 ton. Z kolei krążowniki atomowe mają wyporność do 24.000 ton (typ Kirow). Krążowniki lotnicze typu Kijew są znacznie większe i mają wyporność standardową 31.900 ton.

Z racji wysokich kosztów i wyspecjalizowanego zastosowania, krążowniki rakietowe były budowane i używane tylko przez USA i ZSRR (aktualnie Rosję), nieliczne okręty przez Włochy (4) i pojedyncze przez Holandię i Francję. Podstawowym zadaniem amerykańskich krążowników rakietowych jest obrona przeciwlotnicza i przeciwrakietowa, w mniejszym stopniu przeciwpodwodna zespołów floty, w skład których wchodzą lotniskowce. Służą też do atakowania celów naziemnych pociskami Tomahawk. Radzieckie krążowniki rakietowe przystosowane były natomiast przede wszystkim do zwalczania rakietami dalekiego zasięgu okrętów (głównie lotniskowców) i zespołów floty (okręty projektu 58 i typów Kirow i Sława), albo do zwalczania okrętów podwodnych (krążowniki podtypów projektu 1134). Należy mieć na uwadze, że w latach 60. i 70. nazewnictwo okrętów tych klas zmieniało się i niektóre krążowniki rakietowe, zwłaszcza mniejsze, były też klasyfikowane jako wielkie fregaty, niszczyciele rakietowe lub duże okręty przeciwpodwodne (radziecka klasa BPK). Wraz ze wzrostem wielkości fregat i niszczycieli, granica wielkości między nimi a krążownikami zresztą w znacznym stopniu się zatarła, czego dowodem jest, że amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga są skonstruowane na bazie kadłuba niszczycieli typu Spruance. Typ Ticonderoga stanowi przy tym najdłuższą serię krążowników rakietowych, składającą się z 27 okrętów.

Wśród pierwszych krążowników rakietowych było kilkanaście przebudowanych starszych krążowników lekkich i krążowników ciężkich, przezbrojonych w rakietowe pociski przeciwlotnicze (zmodernizowane w ten sposób zostało 11 okrętów amerykańskich i pojedyncze: holenderski, włoski, francuski i radziecki) lub pociski woda-ziemia (4 amerykańskie krążowniki typu Baltimore i włoski Giuseppe Garibaldi). Kilka dalszych krążowników innych flot dozbrojono w pociski przeciwlotnicze krótkiego zasięgu Sea Cat, jednakże z uwagi na słabość uzbrojenia rakietowego, okręty te zwykle nie są uznawane za krążowniki rakietowe.