Krążownik lotniczy
Z Wikipedii
Krążownik lotniczy - nieliczna klasa okrętów, podklasa krążowników, łącząca cechy krążowników i transportowców wodnosamolotów, nie zawsze wyodrębniana. Były to, ogólnie ujmując, krążowniki przenoszące kilka lub kilkanaście wodnosamolotów. Okręty takie posiadały klasyczne uzbrojenie krążownika na dziobie, natomiast na rufie znajdowały się katapulty do wyrzucania wodnosamolotów i pokład lotniczy do ich obsługi oraz hangar. Po locie, wodnosamolot wodował obok okrętu i był podnoszony za pomocą dźwigu. Zwykłe krążowniki, w odróżnieniu od lotniczych, nie przenosiły w ogóle samolotów, lub przenosiły 1, 2 maksymalnie 4 wodnosamoloty zwiadowcze.
,_1936.jpg/300px-HMS_Gotland_(cruiser),_1936.jpg)
Budowano jedynie nieliczne okręty tej klasy. Za protoplastę można uznać rosyjski mały nieopancerzony krążownik "Ałmaz" (wyporność 3285 t, uzbrojenie główne: 7 dział 120 mm), przebudowany już w 1914 w celu zabierania 4 wodnosamolotów (wodowanych za pomocą dźwigu) i używany na Morzu Czarnym podczas I wojny światowej. Pod koniec wojny, w 1918 Niemcy przebudowali na lotniczy krążownik pancernopokładowy SMS "Stuttgart" (3469 t), który zabierał 2-3 wodnosamoloty, wodowane za pomocą dźwigu. Planowano też przebudowę znacznie większego krążownika pancernego SMS "Roon" (9533 t), który miał przenosić aż 10 wodnosamolotów, lecz nie doszło to do skutku przed końcem wojny. Przy tym, podczas I wojny światowej zwykłe krążowniki oraz pancerniki nie przenosiły jeszcze wodnosamolotów pokładowych.
Pierwszym udanym krążownikiem lotniczym, który wzbudził spore zainteresowanie w świecie, był szwedzki krążownik lekki "Gotland" z 1934 (wyporność: 4700 ton, uzbrojenie główne: 6 dział 152 mm), zabierający 6-8 wodnosamolotów. Bardziej znanymi przedstawicielami tej klasy stały się okręty japońskie, budowane w celu zwiększenia możliwości rozpoznawczych zespołów floty. Szczególnie znane stały się krążowniki ciężkie "Tone" i "Chikuma" z 1938 (wyporność: 11 215 ton, uzbrojenie główne: 8 dział 203 mm), zabierające 5-6 wodnosamolotów. Ponadto, zbudowano lekki krążownik lotniczy "Oyodo". W 1943 roku na krążownik lotniczy został także przebudowany krążownik ciężki "Mogami" (wyporność: 12 200 ton, uzbrojenie główne: 6 dział 203 mm) - zabierał 11 wodnosamolotów.
Umiarkowana przydatność praktyczna krążowników lotniczych oraz wzrastające rozpowszechnienie lotniskowców spowodowały jednak niewielką popularność tej klasy, tym bardziej, że zwykłe krążowniki budowane w okresie międzywojennym z reguły zabierały 1-3, a amerykańskie nawet 4 wodnosamoloty. Należy zaznaczyć, że krążowniki lotnicze nie zawsze są wyróżniane jako odrębna klasa - często okręty te nazywane były po prostu krążownikami (lekkimi lub ciężkimi, w zależności od uzbrojenia).
W odróżnieniu od bardziej rozpowszechnionych transportowców wodnosamolotów (okrętów-baz wodnosamolotów), będących okrętami prostszymi, zbliżonymi do statków transportowych lub z nich przebudowanymi, krążowniki lotnicze zachowywały własności krążowników, takie jak opancerzenie, dobre uzbrojenie i prędkość i nadawały się przez to lepiej do zadań rozpoznawczych w składzie floty. Należy tutaj także wspomnieć o dwóch japońskich nietypowych okrętach lotniczych - pancernikach "Ise" i "Hyuga" przebudowanych w 1943 roku analogicznie do krążownika "Mogami" na pancerniko-lotniskowce, zabierające 22 wodnosamoloty.
Racja istnienia dla krążowników lotniczych znikła ostatecznie po II wojnie światowej, wraz z zastąpieniem wodnosamolotów bazujących na okrętach przez śmigłowce i pojawieniem się krążowników śmigłowcowych, służących głównie do zwalczania okrętów podwodnych. Oficjalnie jednak jako ciężkie krążowniki lotnicze klasyfikuje się w ZSRR i Rosji powojenne okręty lotnicze - lekkie lotniskowce typu Kijew, przenoszące samoloty pionowego startu i lądowania oraz klasyczny lotniskowiec "Admirał Kuzniecow" (według niektórych źródeł, klasyfikacja taka została przyjęta, aby ominąć brak zgody Turcji na przechodzenie lotniskowców przez Bosfor). Oba te typy jednak wśród lotniskowców wyróżnia także silne uzbrojenie rakietowe, usprawiedliwiające w pewien sposób odmienność klasyfikacji.
