Jerzy Żuławski
Z Wikipedii
Jerzy Żuławski (ur. 14 lipca 1874 w Lipowcu, zm. 9 sierpnia 1915 w Dębicy) – polski pisarz, poeta i dramaturg okresu Młodej Polski. Wraz z Władysławem Umińskim i Antonim Langem jeden z prekursorów polskiej literatury fantastycznonaukowej. Jako poeta przedstawiciel dekadentyzmu i katastrofizmu. Autor dramatów symbolicznych oraz prozy poetyckiej.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Lata dzieciństwa późniejszy pisarz spędził w rodzinnym majątku, w Młynnem pod Limanową. Uczęszczał do gimnazjum w Bochni, następnie do szkoły realnej w Krakowie. Od 1892 studiował na politechnice w Zurychu, zaś od 1895 do 1898 na Wydziale Filozoficznym uniwersytetu w Bernie, gdzie uzyskał doktorat. Po powrocie do Polski uczył w gimnazjum w Jaśle i Krakowie. Od 1902 poświęcił się wyłącznie pracy literackiej. Żuławski związany był ze środowiskiem krakowskiej bohemy artystycznej, przyjaźnił się z Kasprowiczem, Przybyszewskim, Rydlem i Tetmajerem. Po 1900 dużo podróżował. W 1910 zamieszkał na stałe w Zakopanem. Był współzałożycielem Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Prowadził w willi "Łada" otwarty dom literacki, w którym gościli Witkacy, Staff, Kasprowicz, Tetmajer. Gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów. Był w szeregach Strzelców, redagował pismo "Do Broni". Zmarł w szpitalu wojskowym w Dębicy na tyfus brzuszny.
Jego synami byli Wawrzyniec Żuławski, Marek Żuławski i Juliusz Żuławski.
[edytuj] Twórczość
Debiutował jako poeta w roku 1895 zbiorem Na strunach duszy mocno osadzonym w poetyce dekadentyzmu. Obecnie jego twórczość uległa w znacznej mierze zapomnieniu, mimo że była wysoko ceniona przez współczesnych (np. Stanisława Przybyszewskiego).
Jego najbardziej znane utwory to trylogia science fiction dziejąca się na Księżycu (Na srebrnym globie, Zwycięzca, Stara Ziemia). Był autorem wielu zbiorów wierszy, powieści, sztuk scenicznych, rozpraw filozoficznych i estetycznych. Publikował w "Życiu", "Młodości", "Krytyce", "Strumieniu", "Chimerze", "Słowie Polskim". Przez pewien czas był współredaktorem "Krytyki". Trylogia księżycowa tłumaczona była na język czeski, niemiecki, rosyjski, węgierski i była inspiracją dla wielu pisarzy, zarówno polskich (np. Stanisław Lem), jak i obcych. Trylogia księżycowa nigdy nie zdobyła sławy poza Polską, mimo iż wielu współczesnych pisarzy i publicystów określa ją jako fenomen na skalę światową, stawiając Żuławskiego na równi z George'em Herbertem Wellsem i Juliuszem Verne'm[potrzebne źródło]. Na jej podstawie, stryjeczny wnuk pisarza Andrzej Żuławski, nakręcił film Na srebrnym globie.
Jeden z jego najsłynniejszych wierszy "Do moich synów" został napisany w 1914 r.
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Powieści
- Na srebrnym globie. Rękopis z Księżyca (Towarzystwo Wydawnicze S. Sadowski, Lwów 1903)
- Zwycięzca (Gebethner, Kraków 1910)
- Stara Ziemia (Gebethner, Kraków 1911)
[edytuj] Zbiory opowiadań
[edytuj] Zbiory poezji
- Na strunach duszy (1895)
- Intermezzo (1897)
- Stance o pieśni (1897)
- Poezje (1900)
- Z domu niewoli (1902)
[edytuj] Zbiory esejów
[edytuj] Dramaty
- Dyktator (1903)
- Wianek mirtowy (1903)
- Eros i Psyche (1904)
- Ijola (1905)
- Gra.Tryptyk sceniczny (1906)
- Donna Aluica (1906)
- Za cenę łez (1909)
- Koniec Mesjasza (1911)
- Gród Słońca (1911)
[edytuj] Książki popularnonaukowe
- Benedykt Spinoza. Człowiek i dzieło (1902)
[edytuj] Źródła
- A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Wydawnictwo Poznańskie 1990
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Na srebrnym globie – pełna treść utworu
- Kopie cyfrowe dzieł w KPBC [1]
- Biografia Żuławskiego (Kultura polska)
- Biografia Żuławskiego (Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej)
