Doktryna Sinatry
Z Wikipedii
Doktryna Sinatry - nazwa, której używali radzieccy przedstawiciele rządu Michaiła Gorbaczowa na opisanie ich polityki względem państw Układu Warszawskiego, na mocy której pozwalano im na podejmowanie autonomicznych decyzji w sprawach wewnętrznych. Nazwa ta nawiązywała do piosenki Franka Sinatry "My Way", jako że Związek Radziecki pozwalał narodom na podążanie własną ścieżką.
Doktryna ta była znacząco inna od poprzedniej Doktryny Breżniewa, na mocy której wszystkie wewnętrzne sprawy państw satelickich były ściśle kontrolowane z Moskwy. Na mocy tej wcześniejszej doktryny dokonano inwazji Czechosłowacji w 1968 r., a także państwa nienależącego do Układu Warszawskiego, Afganistanu w 1979. W późnych latach 80. XX wieku problemy ze strukturą systemu radzieckiego, poszerzające się problemy ekonomiczne, rozwój ruchów antykomunistycznych, a także efekty wojny w Afganistanie sprawiły, że dla Związku Radzieckiego narzucanie swojej woli sąsiadom stało się bardzo trudne do wykonania.
Termin Doktryna Sinatry został ukuty 25 października 1989 przez rzecznika Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Giennadija Gierasimowa. Był on gościem popularnego amerykańskiego programu telewizyjnego Good Morning America. Tematem rozmowy było przemówienie wygłoszone dwa dni wcześniej przez radzieckiego Ministra Spraw Zagranicznych Edwarda Szewardnadze, który powiedział, że ZSRR respektuje wolność wyboru wszystkich państw, przy czym w szczególności wymienił państwa Układu Warszawskiego. Gierasimow powiedział prowadzącemu, że mamy teraz doktrynę Sinatry. On śpiewał taką piosenkę, 'I Did It My Way'. Więc niech każdy kraj decyduje sam, jaką drogę obierze. Został zapytany, czy do swobody tej należy możliwość odrzucenia partii komunistycznych w bloku radzieckim. Odpowiedział on Z pewnością. Struktury polityczne muszą być wybierane przez ludzi, którzy tam żyją.
Doktryna Sinatry była odbierana jako pozwolenie Moskwy na decydowanie o swojej przyszłości przez sojuszników. Tak naprawdę, była to zasada retrospektywna, jako że państwa sojusznicze posiadały już sporą swobodę działania. Miesiąc przed oświadczeniem Gierasimowa Polska wybrała swój pierwszy od lat 40. niekomunistyczny rząd. Rząd Węgier otworzył swoje granice z Austrią w sierpniu 1989, czym obalona została żelazna kurtyna. Jako że Węgry były jednym z niewielu państw, do którego mieszkańcy NRD mogli swobodnie podróżować, tysiące Niemców ze wschodu jechało tam, aby uciec na zachód przez otwartą granicę. Węgrzy odmówili powstrzymania exodusu, co rozwścieczyło rząd wschodnioniemiecki.
Rozwój wydarzeń mocno zaniepokoił niektórych przedstawicieli władz komunistycznych, takich jak przywódca NRD Erich Honecker, który przepowiedział koniec tradycyjnej "socjalistycznej jedności" i zaapelował do Moskwy, aby powstrzymać Węgrów. Honecker jednak musiał uporać się z innymi problemami wewnętrznymi - masowymi antyrządowymi demonstracjami w Lipsku i innych wschodnioniemieckich miastach. Przemówienie Szewardnadze i przemawiające do wyobraźni określenie Gierasimowa na nową politykę stało się odpowiedzą na prośby Honeckera - "nie trudź nas swoimi problemami - rozwiąż je sam".
Ogłoszenie Doktryny Sinatry miało drastyczny efekt w całym bloku radzieckim. Oblężony rząd NRD liczył na interwencję radziecką w obronie komunizmu we Wschodnich Niemczech i innych państwach Układu. Ogłoszenie nowej doktryny dało jednak sygnał, że ZSRR nie pomoże komunistom państw satelickich. Kilka tygodni później komunistyczne rządy NRD, Czechosłowacji i Bułgarii zostały obalone, co oznaczało koniec zimnej wojny i podziału Europy.
