Bernardyni
Z Wikipedii
Bernardyni to zwyczajowa nazwa Zakonu Braci Mniejszych gałęzi obserwanckiej, używana na ziemiach przedrozbiorowej Polski. Oficjalna nazwa brzmi obecnie: Prowincja Niepokalanego Poczęcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce, OO. Bernardyni.
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Podział Franciszkanów
W wyniku reformy mającej swe początki w XIV w., a uwieńczonej bullą papieża Leona X "Ite et vos ad vineam meam" (1517 r.) Zakon Braci Mniejszych podzielił się na dwie, a potem na trzy części: Braci Mniejszych (OFM), Braci Mniejszych Konwentualnych (OFMConv) i kapucynów (OFMCap). Bulla rozdzielająca nie położyła kresu dalszym podziałom. Zakon Braci Mniejszych powstał z dwóch grup będących ośrodkami reformy: cis-montanów i ultra-montanów. W XVI w. doszli do nich: reformaci, rekolekci i alkantarzyści. Wszystkie 5 grup posiadały swoją autonomię, uznając jednocześnie władzę jednego Ministra Generalnego.
Na ziemiach polskich obecni byli tylko cis-montanie, zwani bernardynami, oraz reformaci. Wyjątkiem jest klasztor w Prudniku Śląskim, będący pozostałością po alkantarzystach, czyli franciszkanach bosych.
[edytuj] Powstanie Prowincji
Początki bernardynów wiążą się z postacią św. Jana Kapistrana (zm. 1456 r.), który przebywał w Polsce, w Krakowie w latach 1453-54. Założył on wtedy w Krakowie, pod Wawelem pierwszy klasztor obserwantów w Polsce, pod wezwaniem św. Bernardyna ze Sieny, swojego mistrza i głównego propagatora reformy obserwanckiej. By nie pomylić nowych franciszkanów ze starymi, konwentualnymi, ludzie zaczęli używać powszechnie nazwy: bernardyni.
Szybko bernardyni stali się jednym z najliczniejszych i najważniejszych zakonów w przedrozbiorowej Polsce. Na krótko przed I rozbiorem osiągnęli liczebność ok. 2300 braci i ok. 100 domów zakonnych. Pierwotna prowincja zakonna podzieliła się na 3, a następnie na 4 inne: małopolską, wielkopolską, ruską i litewską.
[edytuj] Charyzmat
Charakterystyczną cechą charyzmatu bernardyńskiego stało się przebywanie i apostolstwo wśród prostego ludu. Opiekowali się także licznymi sanktuariami, z których najważniejsze to: Kalwaria Zebrzydowska, Sokal, Leżajsk, Rzeszów i Skępe. Prowadzili liczne bractwa religijne, zwłaszcza Franciszkański Zakon Świeckich. Zajmowali się działalnością rekolekcyjno-misyjną. Przez swoje pisarstwo religijne przyczynili się do rozwoju języka polskiego, szczególnie bł. Władysław z Gielniowa, autor pierwszych pieśni religijnych w języku polskim.
Wszystko to stanowiło udaną próbę przeszczepienia na teren kultury polskiej charyzmatu franciszkańskiego. Franciszek z Asyżu zalecał braciom dbać nie tylko o własne uświęcenie, ale też i o uświęcenie ludzi. Bernardyni zrealizowali styl życia swego założyciela stając się najpopularniejszym zakonem przedrozbiorowej Polski. Nic dziwnego, że znaleźli również miejsce w polskiej kulturze, czego wyrazem są postacie ks. Robaka z "Pana Tadeusza" czy ks. Piotra z "Dziadów".
[edytuj] Bernardyni dzisiaj
[edytuj] Czasy nowożytne
W wyniku działań zaborców wiele klasztorów zostało skasowanych. Przetrwały jedynie te, które znajdowały się na terenie zaboru austriackiego. Stąd właśnie po I wojnie światowej wyszła odnowa bernardynów na terenie odrodzonej Polski. W wyniku działań wojennych podczas II wojny światowej wielu braci zostało rozproszonych po całym świecie, szczególnie w Zachodniej Europie i obu Amerykach; pozostali tam sprawując duszpasterską troskę nad polskimi emigrantami.
Obecnie prowincja OO. Bernardynów liczy sobie ok. 350 braci, 28 placówek w Polsce i kilka za granicami kraju. W latach 90. stała się ona także prowincją-matką dla Prowincji św. Michała Archanioła na Ukrainie.
[edytuj] Święci
Bernardyni wydali też liczne owoce świętości: św. Jan z Dukli (zm. 1484 r.), św. Szymon z Lipnicy (zm. 1482 r.), bł. Władysław z Gielniowa (zm. 1505 r. - jeden z pionierów polskiego języka poetyckiego), męczennik Dachau bł. Anastazy Pankiewicz (zm. 1942 r.) oraz Sługa Boży Rafał z Proszowic (zm. 1534 r.)
[edytuj] Obecna działalność
Klasztory bernardyńskie rozlokowane są na terenie południowo-wschodniej i środkowej Polski. Pod opieką Prowincji znajdują się liczne sanktuaria: Kalwaria Zebrzydowska, Leżajsk, Kraków - grób św. Szymona z Lipnicy, Skępe,Rzeszów, Piotrków Trybunalski, Dukla, Alwernia i Hrubieszów. W Kalwarii Zebrzydowskiej znajduje się Wyższe Seminarium Duchowne; bracia prowadzą także Katolickie Liceum w Łodzi.
