Awiza typu Bougainville
Z Wikipedii
| Awiza typu Bougainville | |
 |
|
| Opis typu | |
|---|---|
| Producent |  Francja |
| Użytkownicy |  Francja |
| Stocznia | patrz w tekście |
| Wprowadzenie do służby | 1932 |
| Zbudowane okręty | 8 |
| Planowane okręty | 10 |
| Okręty w slużbie | 0 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność | standardowa: 1969 t
pełna: 2600 t |
| Długość | na linii wodnej: 98 m
maksymalna 103,7 m |
| Szerokość | 12,7 m |
| Zanurzenie | 4,5 m |
| Napęd | patrz w tekście |
| Prędkość | 15,5 węzła |
| Zasięg | *zasięg: 13 000 mil morskich przy prędkości 8,5 w; 9000 Mm /10 w [1] |
| Załoga | 143-183 (135 podczas pokoju) |
| Uzbrojenie | patrz w tekście |
Awiza typu Bougainville - seria francuskich okrętów z lat 30. klasyfikowanych we Francji jako awizo kolonialne (Aviso colonial), przeznaczona do pełnienia służby w koloniach.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Okręty typu Bougainville powstały w celu pełnienia służby reprezentacyjnej (reprezentacji bandery) i zapewnienia utrzymania porządku w koloniach, tradycyjnie wypełnianej przez kanonierki. We Francji klasyfikowano je jako awiza kolonialne (Avisos Coloniaux). Były zaprojektowane jako duże okręty tej klasy, stanowiąc tańszą i słabszą alternatywę dla krążowników. Poszczególne okręty zamawiano według niezmienionego projektu w kolejnych programach rozbudowy floty począwszy od 1927 do 1938 roku (po dwie jednostki w 1927 i 1928, trzy w 1930, dwie w 1937 i jedną w 1938). Otrzymały one nazwy od francuskich podróżników i odkrywców. Do służby weszło 8 okrętów, budowy dalszych dwóch nie ukończono z powodu wojny.
[edytuj] Okręty
| Nazwa | położenie stępki, stocznia | wodowanie | wejście do służby | los |
|---|---|---|---|---|
| Bougainville | 1927, FCG | 21. 04. 1931 | 1932 | zatopiony 9. 11. 1940 |
| Dumont d'Urville | 1927, CMSO | 31. 03. 1931 | 1932 | wycofany w latach 50. |
| Savorgnan de Brazza | ?, CMSO | 18. 06. 1931 | 1932 | wycofany 30. 03. 1957 |
| D'Entrecasteaux | ?, ACP | 22. 06. 1931 | 1933 | wycofany 19. 10. 1948 |
| Rigault de Genouilly | ?, FCG | 18. 09. 1932 | 1933 | zatopiony 4. 7. 1940 |
| Amiral Charner | ?, CMSO | 01. 10. 1932 | 1933 | zatopiony 10. 03. 1945 |
| D'Iberville | ?, CMSO | 23. 09. 1934 | 1935 | zatopiony 27. 11. 1942 |
| La Grandière * | 1938, ACP | 22. 06. 1939 | 1940 | wycofany 23. 11. 1959 |
| Beautemps-Beaupre | ?, FCG | 20. 06. 1939 | - | zatopiony 24. 06. 1940 |
| La Perouse | ?, FCG | - | - | nieukończony, rozebrany |
* - budowę rozpoczęto pod nazwą "Ville d'Ys", przemianowany 6 kwietnia 1940, gdyż poprzedni okręt o nazwie "Ville d'Ys" w dalszym ciągu znajdował się w służbie
Stocznie:
- ACP — Ateliers et Chantiers de Provence w Port de Bouc
- CMSO — Chantiers Maritimes du Sud Quest w Bordeaux
- FCG — Forges et Chantiers de la Gironde w Lormont
[edytuj] Opis konstrukcji
Okręty typu Bougainville przystosowane były do specyfiki służby kolonialnej, miały nowoczesną architekturę, posiadającą pewne cechy francuskich wielkich niszczycieli, z pokładem dziobowym na ok. 40% długości kadłuba i kliprowym, łukowo wygiętym dziobem. Nadbudówka dziobowa była rozbudowana, trzypiętrowa z odkrytym mostkiem, zbliżona do francuskich wielkich niszczycieli typu 2400-tonowego. Na pokładzie dziobowym umieszczone było działo nr 1 artylerii głównej z maską ochronną, drugie tuż za nim na piętrze nadbudówki (wylot lufy działa nr 2 znajdował się przed maską działa nr 1, więc nie była konieczna osłona przeciwpodmuchowa między działami). Przez całe śródokręcie i część rufy ciągnęła się niska nadbudówka, nakryta pokładem o szerokości okrętu, nadająca okrętom charakterystyczny wygląd. Na nadbudówce tej stało na rufie działo nr 3, a przed nim niewielka nadbudówka rufowa. Okręty miały dwa wąskie kominy na śródokręciu.
Okręty były dostosowane do specyfiki swojej służby - posiadały obszerne pomieszczenia, mogące służyć za sztabowe i zapewniające wygodę załodze w długich rejsach. Mogły także zabierać ok. 50 żołnierzy oddziału desantowego. Przystosowane były do pływania w tropikach, posiadały odpowiednią wentylację i izolację termiczną, a wystający na boki górny pokład nadbudówki i rozpinane płócienne namioty zapewniały cień. Sterówka i maski dział posiadały lekki pancerz przeciwodłamkowy. Napęd w postaci silników dieslowskich zapewniał duży zasięg, przy prędkości wystarczającej do celów służby kolonialnej i konwojowej. Podczas prób rozwinęły prędkości maksymalne od 17,2 do 18,9 (Amiral Charner) węzłów.
Uzbrojenie artyleryjskie okrętów (3 działa 138 mm) było dość silne, działa tego kalibru stosowane były na francuskich wielkich niszczycielach. Niezłe jak na standardy przedwojenne było też uzbrojenie przeciwlotnicze - 4 działka 37 mm i 6 wkm. Uniwersalność okrętów zwiększała możliwość zabrania do 50 min. Nietypowym dodatkiem jak na okręty tej wielkości była możliwość przenoszenia wodnosamolotu rozpoznawczego, lecz z powodu braku katapulty, musiał on być stawiany dźwigiem na wodzie, co nie było praktyczne.
Pod koniec wojny ocalałe jednostki były modernizowane, np. "La Grandière" w 1944 otrzymał nowe amerykańskie uzbrojenie przeciwlotnicze: 4 pojedyncze działka 40 mm Bofors, działka 20 mm Oerlikon oraz uzbrojenie przeciwpodwodne w postaci miotaczy i zrzutni bomb głębinowych z 66 bombami. Otrzymał ponadto radary i stację hydrolokacyjną QJA.
[edytuj] Losy okrętów w skrócie
Losy okrętów tego typu podczas II wojny światowej były skomplikowane, podobnie jak sytuacja całej rozdartej floty francuskiej. Wzięły one udział w działaniach bojowych na różnych teatrach i przeciw różnym przeciwnikom, w tym w bratobójczych walkach.
W chwili ataku niemieckiego na Francję, budowa "Beautemps-Beaupre" była zaawansowana w 84%, jego kadłub został zatopiony w stoczni przed wojskami niemieckimi 24 czerwca 1940.
Większość okrętów po kapitulacji Francji pozostała pod kontrolą kolaboracyjnego francuskiego rządu w Vichy. Jako pierwszy utracono "Rigault de Genouilly", zatopiony przez brytyjski okręt podwodny HMS "Pandora" pod Oranem 4 lipca 1940, w ramach operacji Catapult mającej na celu neutralizację francuskiej floty.
Jedynie "Savorgnan de Brazza" początkowo trafił do floty Wolnej Francji. Jako największa w tym czasie jednostka Wolnych Francuzów, brał udział w akcji przeciw Dakarowi (operacja Menace) we wrześniu 1940. Siły rządowe posiadały wówczas w Dakarze "D'Entrecasteaux" i "D'Iberville", lecz nie brały one udziału w akcji. Następnie, "Savorgnan de Brazza" wziął udział w kampanii o Gabon, podczas której 9 listopada 1940 zatopił w pojedynku koło Libreville awizo "Bougainville" sił rządu Vichy.
"Amiral Charner" i "Dumont d'Urville", stacjonując w Indochinach, wzięły udział w wojnie tajlandzko-francuskiej w 1941 i bitwie pod Ko Chang 17 stycznia 1941. "Amiral Charner" został później 10 marca 1945 samozatopiony w Indochinach przed zdobyciem przez Japończyków.
"D'Entrecasteaux" został ciężko uszkodzony przez Brytyjczyków podczas inwazji Madagaskaru w maju 1942 i wyrzucony na brzeg, po czym nie powrócił do służby i po wojnie został złomowany.
"Dumont d'Urville", po powrocie z Indochin stacjonował w zachodniej Afryce i brał udział w akcji ratowania rozbitków z brytyjskiego statku RMS Laconia 13 września 1942, storpedowanego przez U-Boota. Został następnie przejęty przez siły Wolnej Francji i po remoncie w USA był używany do celów eskortowych.
"La Grandière" brał udział w bitwie pod Casablanką z flotą amerykańską i lotnictwem 7-9 listopada 1942, podczas operacji Torch. Po przejściu pod kontrolę Wolnej Francji, 29-31 grudnia 1942 okręt odpierał ataki lotnictwa niemieckiego, a w 1943 pełniąc zadania eskortowe, walczył z niemieckimi okrętami podwodnymi. Od marca do maja 1944 okręt był remontowany w USA, po czym służył na Pacyfiku do końca wojny.
"D'Iberville" został samozatopiony w Tulonie 27 listopada 1942 dla uniknięcia zdobycia przez Niemców.
"Savorgnan de Brazza", "La Grandière" i "Dumont d'Urville" służyły we flocie francuskiej po wojnie, klasyfikowane jako awiza I klasy, od lat 50. eskortowce II klasy. W latach 50. otrzymały numery taktyczne: "La Grandière" - F731, "Dumont d'Urville" - F732, "Savorgnan de Brazza" - F733. Służyły m.in. na wodach Indochin. "La Grandière" brał udział w wojnie koreańskiej, w tym w desancie pod Inchon w 1950, a podczas swojej kariery przebył aż 489 915 mil morskich. Pod koniec lat 50. okręty te wycofano i skasowano.
[edytuj] Dane techniczne:
- napęd: 2 silniki Diesla o mocy łącznej 3200 KM, 2 śruby
- zapas paliwa: 297 t oleju
Uzbrojenie i wyposażenie:
- 3 działa 138 mm na pojedynczych podstawach, osłoniętych maskami (3xI)
- długość lufy: L/40 (40 kalibrów)
- 4 automatyczne działka przeciwlotnicze 37 mm
- 6 wkm plot 13,2 mm Hotchkiss (3xII)
- 50 min morskich (możliwość)
- wodnosamolot Gourdou-Leseurre
[edytuj] Źródła
- (ru) W. W. Iwanow: Korabli Wtoroj Mirowoj wojny: WMS Francji (Корабли Второй Мировой войны: ВМС Франции), Morskaja Kollekcja 11/2004
