Aleksander Wat
Z Wikipedii
Aleksander Wat, właśc. Aleksander Chwat (ur. 1 maja 1900, zm. 29 lipca 1967 w Paryżu) – polski pisarz i poeta z kręgu futurystów pochodzenia żydowskiego. Był również tłumaczem literatury anglosaskiej, francuskiej, niemieckiej, rosyjskiej i radzieckiej.
Współtwórca polskiego futuryzmu. W 1919 współaranżował „pierwszy polski występ futurystyczny”.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Studiował na Wydziale Filologicznym UW. Debiutował w 1920 na łamach prasy jako poeta. W latach 1921–1922 był redaktorem czasopisma „Nowa Sztuka”, a w latach 1924–1925 „Almanachy Nowej Sztuki”. 1929–1931 redaktor „Miesięcznika Literackiego” i kierownik Spółdzielni Wydawniczej „Tom”. W latach trzydziestych był kierownikiem literackim Wydawnictwa Gebethner i Wolff. Po powrocie do Polski w 1948 został redaktorem naczelnym Państwowego Instytutu Wydawniczego.
Na początku lat 20. odbywał w Ostrowie Wielkopolskim służbę wojskową w złożonym z ochotników 221 pułku piechoty. Od końca lat 20. sympatyzował z komunistami, współredagował zawieszony w 1931 roku „Tygodnik Literacki” – pismo o kierunku marksistowskim. W styczniu 1940 został we Lwowie aresztowany wraz z Władysławem Broniewskim przez NKWD w zorganizowanej prowokacji. Więziony i zesłany do Kazachstanu (wywieziona tam została także jego żona Ola i 9-letni syn Andrzej), był następnie delegatem regionalnym Rządu RP, odmówił przyjęcia obywatelstwa sowieckiego. Wrócił w 1946 do Polski, już pozbawiony sympatii do komunizmu. Od 1959 przebywał na emigracji, w 1961 osiadł w Paryżu. Nękany przewlekłą chorobą popełnił samobójstwo.
O losach Aleksandra, Oli i Andrzeja Watów w czasach sowieckich opowiada paradokumentalny film Roberta Glińskiego Wszystko, co najważniejsze. Watowi poświecił także piosenkę p.t. Aleksander Wat[1] Jacek Kaczmarski.
[edytuj] Nagrody
- 1957 – nagroda tygodnika „Nowa Kultura”
[edytuj] Twórczość
- 1920 Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka
- Gga. Pierwszy polski almanach poezji futurystycznej (wraz z Anatolem Sternem, Warszawa, 1920),
- Bezrobotny Lucyfer (opowiadanie 1927).
- Wiersze,
- Ciemne świecidło.
- Mój wiek. Pamiętnik mówiony (1977; wydanie krajowe – Warszawa, 1990) będący świadectwem duchowego dojrzewania autora i wnikliwą diagnozą komunizmu. (fragment: [1])
[edytuj] Bibliografia
- Aleksander Wat, Mój wiek, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02054-9
- Józef Czapski, Na nieludzkiej ziemi, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02092-1
- Stanisław Swianiewicz, W cieniu Katynia, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02093-X
- Julian Stryjkowski, Wielki strach, Warszawa 1990, ISBN 83-07-02058-1
- Tomasz Pyzik, Predestynacja w twórczości Aleksandra Wata, Gliwice 2004, ISBN 83-920078-0-8
Przypisy
- ↑ Jacek Kaczmarski, Aleksander Wat, [w:] Ale źródło wciąż bije, Warszawa 2002, s. 443, (nagranie na płycie Litania)
