Zutfen

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.

Ligking vaan Zutfen in Gelderland

Zutfen (officieel Zutphen, Nedersaksisch Zutfent) is 'n stad en gemeinte in de Nederlandse provincie Gelderland, aon d'n Iesel, mèt 46.380 inwuners (1 juli 2005). Ander kèrne in de gemeinte zien Bronsbergen, Warken en Warnsveld.

[bewirk] Stadsfuncties

Oondanks ziene rillatief gering gruutde heet Zutfen e paar veurnaom besteurleke functies, die 't verkraog in 't begin vaan de negentiende iew wie 't nog rillatief groeter waor. Zoe is d'n tribbenaol vaan dees regio in Zutfen gevesteg, wie ouch de poliesacademie. Sommege höbbe d'n tribbenaol nao 't väöl groeter Apeldoorn wèlle verplaotse; dit heet me evels aofgebloze. In Zutfen vint me ouch de Hanzehal, woe eveneminte wie de Jaarbeurs van het Oosten georganiseerd weure.

[bewirk] Stadsbild

Zutfen

Oondanks zwoere besjaojing in d'n Twiede Wereldoorlog heet de binnestad vaan Zutfen väöl Middeliewse en ander aw monuminte bewoerd. 't Bekins is de Groete of Sint-Walburgiskèrk, begónne in Romaanse stiel, oetgebouwd in de gotiek, en mèt de bereumde Librije, 'n aw bibliotheek. Ander kèrke zien de Broederenkerk en de Nieuwstadskerk. Ouch zien väöl reste vaan de aw walmör bewoerd gebleve, veural 'n aontal bolwerke en poorte.

[bewirk] Historie

De aajdste spoere vaan beweuning goon trök tot in de Roemeinsen tied. De nederzètting Zutfen is waorsjijnlik gestiech in de vreug Middeliewe; de naom is aofgeleid vaan súd fenna, "zuidven". In de negende iew woort Zutfen geplunderd door de Noormanne. In 1046 woort Zutfen es graofsjap in lein gegeve door de bisjop vaan Utrei. Dit graofsjap bleef bestoon tot 1136, wie 't aon Gelre kaom. De plaots, die e veurnaom handelscentrum woort, oontwikkelde ziech tot stad en kraog in 1190 stadsrechte vaan Otto van Gelre. Es Hanzestad oontwikkelde Zutfen ziech in de loup vaan de daartiende en veertiende iew ummer sterker, en 't breide ziech ouch zoe oet tot stadsvergroeting nudig waor. In 1349 weujde in de stad 'n pesepidemie, woevaan de Joede de sjöld kraoge.

Vaanaof de zestiende iew raakde de stad dudelek op de achtergrond, zoewel door de opkoms vaan stei als Arnem en Zwolle es ouch door d'n Tachtegjäöregen Oorlog, dee ummer wiiselende bezèttinge en väöl opeinvolgende belegeringe mètbrach. Wie de stad in 1591 in Nederlandse hen kaom begós prins Maurits van Oranje ze te versterke. Ouch nao d'n Opstaand behoolt 't dee status, en vaanaof 1700 woort de vesting zelf sterk oetgebreid. De status vaan vestingstad woort officieel vasgelag en dat beteikende tot de stad neet moch greuje, tot ze in 1874 vaan dit gans verawwerd predikaot verlos woort.