Y Borth
Oddi ar Wicipedia
- Am y dref ar Ynys Môn, gweler Porthaethwy
Pentref ar arfordir Bae Ceredigion, 9km i'r gogledd i Aberystwyth, yw Y Borth. Mae ganddi 1463 o drigolion, a 43% ohonynt yn siarad Cymraeg (Cyfrifiad 2001).
Pentref bach pysgotwyr a morwyr fu'r Borth yn y gorffennol. Mae'r Borth yn dref lan môr boblogaidd yn yr haf erbyn heddiw gyda sawl gwersyll garafanio yn y cylch. I'r dwyrain ceir corsdir eang Cors Fochno ar lan aber Afon Dyfi.
Ar y traeth gellir gweld boncyffion hen goed sy'n profi fod tir yn gorwedd i'r gorllewin yn y gorffennol cyn iddo gael ei foddi gan y môr ar ddiwedd y cyfnod Mesolithig. Dyma un rheswm, mae'n debyg, am y chwedl gyfarwydd am Gantre'r Gwaelod, a gysylltir ag ardal Aberdyfi dros yr afon i'r gogledd.
Ar un adeg gellid croesi gyda fferi bach o'r Ynys Las i'r gogledd o'r pentref i Aberdyfi dros Afon Dyfi.
Mae gan Y Borth orsaf reilffordd ar Reilffordd y Cambrian.