Henry Fagan

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Regter Henry Allan Fagan ( 4 April 1889, Tulbagh - 6 Desember 1963, Kaapstad)^[1] was 'n bekroonde skrywer, parlementslid en die Unie van Suid-Afrika se hoofregter van 1957 tot 1959.

Henry Fagan is op 4 April 1889 op Tulbagh in die Wes-Kaap gebore. Hy het letterkunde by die Universiteit van Stellenbosch studeer en daarna vir 'n kort ruk by die teologiese skool studeer. Fagan se vader wou egter gehad het dat hy 'n advokaat moes word en het vir private lesse in die regte betaal terwyl hy nog by die teolgiese skool was. In 1910 ius hy as deeltydse lektor in Nederlands aangestel. Dit het sy teologiese studies onderbreek en finaal daartoe gelei dat hy 'n beroep in die regte sou volg. Hy het sy LLB in 1914 by die Londonse Universiteit voltooi en is tot beide die Engelse en Kaapse balie toegelaat. In 1915 keer hy na Suid-Afrika terug om in die regte te praktiseer.^[2]

Fagan was betrokke by die stigting van beide Die Burger en Nasionale Pers in die rol as sekretaris van die komitee wat die stigting behartig het. Hy was ook 'n tyd lank assistentredakteur van die Die Burger waar hy saam met D.F. Malan gewerk het. In 1919 is hy as professor van Romeins-Hollandse Reg aan die Universiteit Stellenbosch aangestel. ^[2]

Hy het mettertyd by die politiek betrokke geraak. In die 1929 algemene verkiesing het hy as kandidaat vir die Nasionale Party in die Hottentots-Holland-kiesafdeling gestaan. Hy het egter met 327 stemme verloor. In 1933 staan hy weer vir die Nasionale Party, die keer op Swellendam waar hy dan ook die setel wen. In 1934 breek hy weg van die Nasionale Party na die party se samesmelting met die Suid-Afrikaanse Party in die Verenigde Party. na versoeke van partyleiers in beide partye in Robertson, Bonnievale, Montagu en Swellendam stem hy agter in om as Volksraadslid aan te bly. Hy dien 'n aantal jare lank in die parlement as 'n sogenaamde onafhanklike Nasionalis. In 1936 besluit hy egter om wel by die Verenigde Party onder J.B.M. Hertzog aan te sluit. in 1936 is hy ook betrokke by die stigting van Unie-Volkspers en Die Suiderstem, die Verenigde Party se amptelike Afrikaanse mondstuk in Kaapstad.^[2]

In 1938 het Fagan die Stellenbosse setel vir die Verenigde Party verower en in Junie van die jaar is hy as minister van naturellesake, onderwys en welsyn aangestel. In 1939 verlaat hy egter saam met Hertzog die regering met die aanbreek van die Tweede Wêreldoorlog. ^[2]

In 1943 word hy as regter aangestel en word hoofregter van die Unie in 1957. Hy tree as sulks af in 1959.

Buiten sy openbare lewe en werk, was hy ook 'n gesiene Afrikaanse skrywer van verskeie geslaagde toneelstukke, romans en dies meer en die wenner van die Hertzog-prys vir Drama. Hy het ook 'n verbeterde smelskrif-stelsel uitgevind. Hy is in 1963 oorlede, drie jaar nadat hy saam met Japie Basson medestigter van die Nasionale Unie was. Die party is in Junie 1962 by die Verenigde Party ingelyf.

[wysig] Skrywersloopbaan

Fagan se eerste werk was "'n Eerste digbundel" van 1917. In dieselfde jaar verskyn "Uit 'n studente-album" met kortverhale en sketse. Sy eerste gepubliseerde drama was "Lenie" in 1924. Daarna volg die toneelstukke "Op sand gebou" (1932) en "Die ouderling" (1934). "Ousus" (1934) word as sy beste toneelstuk beskou. Later veskyn ook nog "Die stille haard" (1945) en "Die nuwe wêreld" (1947), asook verskywe eenbedrywe. "Die Ouderling en ander toneelstukke" is in 1935 met die Hertzog-prys bekroon.

[wysig] Bronne

Mostert, J.P.C., Politieke Partye in Suid-Afrika, Instituut vir Eietydse Geskiedenis, U.O.V.S., Bloemfontein, 1986.
Rosenthal, Eric, Encyclopaedia of Southern Africa, Juta and Company Limited, Kaapstad en Johannesburg, 1978.
Scannell, J.P., Die Afrikaanse Kernensiklopedie, Nasionale Boekhandel Beperk, Kaapstad (et. al.), 1965.
Kannemeyer, J.C., Die Afrikaanse literatuur 1652 - 1987, Academica, Pretoria en Kaapstad, 1988.